Standaardbehandelingen met (psycho)farmaca zijn geschikt voor ongeveer 50% tot 70% van de patiënten.1 Voor de andere 30-50% zijn aanpassingen nodig in de keuze van de medicatie of toedieningsvorm, de dosering of de duur van de behandeling. Om die aanpassingen te kunnen maken is kennis nodig van de farmacokinetiek en farmacodynamiek van geneesmiddelen. Farmacokinetiek beschrijft de beweging van geneesmiddelen door het lichaam, ofwel wat het lichaam doet met het geneesmiddel. Farmacokinetiek is relevant, omdat het bijvoorbeeld iets zegt over de snelheid en mate van absorptie en dus indirect ook over de snelheid en mate van werking. Daarnaast moet een geneesmiddel op de plek van werking kunnen komen wil het zijn beoogde effect kunnen uitoefenen. Farmacodynamiek beschrijft de farmacologische werking van geneesmiddelen, ofwel wat het geneesmiddel doet met het lichaam. Farmacodynamiek gaat dus zowel over de gewenste werking van het geneesmiddel als over de veelal ongewenste bijwerkingen. Om een beargumenteerde keuze voor specifieke psychofarmaca te kunnen maken bij de individuele patiënt zijn beide relevant. Daarbij speelt tegenwoordig ook steeds vaker de vraag of variatie in respons op geneesmiddelen qua farmacokinetiek en farmacodynamiek mede verklaard kan worden door onderliggende genetische verschillen; de farmacogenetica. Om die reden is een gedeelte van dit hoofdstuk ook hieraan gewijd.
1.1 Inleiding
Inhoudsopgave
- Voorwoord
- Redactie en auteurs
- 1. Inleiding in de psychofarmacologie
- 2. Benzodiazepines
-
3 Antidepressiva
- 3.1 Indicaties
- 3.2 De middelen
-
3.3 Algemene behandelprincipes (depressie en angst)
- 3.3.1 Is behandeling aangewezen?
- 3.3.2 Farmacotherapie, psychotherapie of combinatiebehandeling?
- 3.3.3 Algemene principes bij de keuze van een antidepressivum
- 3.3.4 Contra-indicaties
- 3.3.5 Suïciderisico en mogelijke interventies
- 3.3.6 Comorbiditeit tussen depressie en angst
- 3.3.7 Somatische oorzaken van depressies en angststoornissen
- 3.3.8 Somatische comorbiditeit
- 3.3.9 Somatische controles voorafgaand aan en tijdens de behandeling
- 3.3.10 Toedieningsweg
- 3.3.11 Dosering
- 3.3.12 Doseringsfrequentie
- 3.3.13 Opbouwschema’s
- 3.3.14 Bloedspiegels
- 3.3.15 Comedicatie
- 3.4 Depressie
- 3.5 Angststoornissen/OCS/PTSS
-
3.6 Andere indicaties voor antidepressiva
- 3.6.1 Eetstoornissen
- 3.6.2 Premenstruele stemmingsstoornis
- 3.6.3 ADHD
- 3.6.4 Somatisch onbegrepen lichamelijke klachten, hypochondrie en somatoforme stoornissen
- 3.6.5 Stoornissen in de impulsregulatie
- 3.6.6 Chronische pijn
- 3.6.7 Autismespectrumstoornis
- 3.6.8 Vroegtijdige zaadlozing (ejaculatio praecox)
- 3.7 Bijwerkingen
- 3.8 Interacties
- 3.9 Speciale groepen
- Literatuurlijst hoofdstuk 3
- 4. Stemmingsstabilisatoren
-
5. Antipsychotica
-
5.1 Indicaties
- 5.1.1 Inleiding
- 5.1.2 Geregistreerde indicaties
- 5.1.3 Schizofreniespectrum- en andere psychotische stoornissen
- 5.1.4 Manie, depressie en onderhoudsbehandeling bij bipolaire stoornissen
- 5.1.5 Depressieve stoornis
- 5.1.6 Psychotische stoornis door een middel/medicatie of een somatische aandoening
- 5.1.7 Delirium
- 5.1.8 Acute opwindingstoestanden
- 5.1.9 Andere (off-label) toepassingsgebieden
- 5.2 Behandeling
-
5.3 Bijwerkingen
- 5.3.1 Extrapiramidale bijwerkingen
- 5.3.2 Overige centrale bijwerkingen
- 5.3.3 Cardiovasculaire bijwerkingen
- 5.3.4 Spijsverteringskanaal
- 5.3.5 Urogenitaal stelsel en seksuele bijwerkingen
- 5.3.6 Endocriene/metabole bijwerkingen
- 5.3.7 Oftalmologisch
- 5.3.8 Hematologisch
- 5.3.9 Allergie/dermatologisch
- 5.3.10 Lever
- 5.3.11 Overdosering en intoxicatie
- 5.4 Interacties
- 5.5 Speciale groepen
- Literatuurlijst hoofdstuk 5
-
5.1 Indicaties
- 6. Middelen bij dementie
-
7. Middelen bij ADHD
- 7.1 Indicaties
-
7.2 Medicamenteuze therapie
- 7.2.1 De middelen
- 7.2.2 Overwegingen voor het starten
- 7.2.3 Keuze van het middel, overwegingen bij therapieresistentie, switchen
- 7.2.4 Begin van de behandeling
- 7.2.5 Controles tijdens de behandeling
- 7.2.6 Duur van de behandeling
- 7.2.7 Combinaties van middelen
- 7.2.8 Integratie met andere behandelvormen
- 7.2.9 Stoppen/afbouwen
- 7.3 Bijwerkingen
- 7.4 Interacties
- 7.5 Speciale groepen
- Literatuurlijst hoofdstuk 7
- 8. Middelen bij verslaving
- Register
- Colofon